Dławnica kablowa

Dławnica kablowa, w żargonie technicznym nazywana również dławikiem, jest fundamentalnym elementem osprzętu elektromechanicznego, którego nadrzędnym zadaniem jest bezpieczne, szczelne i mechanicznie stabilne wprowadzenie kabla lub przewodu do wnętrza obudowy – takiej jak szafa sterownicza, puszka przyłączeniowa, silnik elektryczny czy dowolne inne urządzenie. To nie jest tylko prosty otwór. To precyzyjnie zaprojektowany, wieloelementowy komponent, który jednocześnie pełni trzy kluczowe funkcje: zapewnia wysoką szczelność połączenia, chroni kabel przed uszkodzeniami mechanicznymi i gwarantuje jego pewne zamocowanie, zapobiegając wyrwaniu.

Zasada działania: kontrolowany docisk dla pełnej szczelności

Sercem każdej dławnicy jest jej mechanizm dławiący. Składa się on z elastycznej wkładki uszczelniającej (uszczelki), wykonanej najczęściej z gumy (CR, NBR) lub elastomeru (TPE), oraz nakrętki dławiącej. W momencie dokręcania nakrętki, specjalnie wyprofilowane "pazurki" lub lamele w korpusie dławnicy zaczynają równomiernie i promieniowo zaciskać się na wkładce uszczelniającej. To z kolei powoduje, że elastyczna wkładka z dużą siłą dociska się do zewnętrznej powłoki wprowadzanego kabla, tworząc niezwykle szczelne i trwałe połączenie.

Taki mechanizm zapewnia skuteczną ochronę wnętrza obudowy przed czynnikami zewnętrznymi, takimi jak pył, kurz, a przede wszystkim woda i wilgoć. O poziomie tej ochrony świadczy stopień ochrony IP, który dla standardowych dławnic przemysłowych wynosi najczęściej IP68. Oznacza to, że połączenie jest w pełni pyłoszczelne i zabezpieczone przed skutkami ciągłego zanurzenia w wodzie pod określonym ciśnieniem.

Ochrona mechaniczna i odciążenie kabla

Druga fundamentalna funkcja dławnicy to ochrona mechaniczna. Gładkie, zaokrąglone krawędzie jej korpusu chronią izolację kabla przed przetarciem o ostre krawędzie otworu w metalowej obudowie. Co ważniejsze, mechanizm dławiący, zaciskając się na kablu, pełni również rolę odciążki (strain relief). Oznacza to, że jakiekolwiek siły pociągające lub skręcające, działające na kabel na zewnątrz obudowy, są przenoszone na korpus dławnicy i ściankę obudowy, a nie bezpośrednio na delikatne zaciski i żyły wewnątrz urządzenia. Zapobiega to przypadkowemu wyrwaniu kabla, poluzowaniu styków i w konsekwencji awarii całego systemu.

Typologia, materiały i gwinty

Dławnice kablowe występują w szerokiej gamie materiałów, co pozwala na ich dopasowanie do różnych warunków środowiskowych i wymagań aplikacji. Najbardziej uniwersalne i powszechnie stosowane są dławnice poliamidowe (plastikowe). Charakteryzują się one dobrą wytrzymałością mechaniczną, odpornością na wiele chemikaliów i są doskonałym izolatorem.

W aplikacjach wymagających podwyższonej wytrzymałości mechanicznej, odporności na ekstremalne temperatury lub agresywne chemikalia, stosuje się dławnice metalowe. Najczęściej wykonuje się je z mosiądzu niklowanego, który oferuje doskonałą trwałość i ochronę przed korozją. Do zastosowań w przemyśle spożywczym, chemicznym czy w środowisku morskim przeznaczone są dławnice wykonane ze stali nierdzewnej (kwasoodpornej).

Kluczowym parametrem identyfikującym dławnicę jest rodzaj i rozmiar gwintu montażowego. Na rynku europejskim dominują dwa standardy: gwint metryczny (M), np. M12, M16, M20, M25, oraz starszy gwint pancerny (PG), np. PG7, PG9, PG11, PG13.5.

Kryteria doboru i specjalne warianty

Prawidłowy dobór dławnicy jest kluczowy dla zapewnienia szczelności i bezpieczeństwa. Najważniejszym kryterium jest zakres dławienia (średnica kabla). Każdy rozmiar dławnicy (np. M20) jest w stanie szczelnie objąć kable o średnicach mieszczących się w określonym zakresie (np. od 6 do 12 mm). Wybór dławnicy o niewłaściwym zakresie uniemożliwi uzyskanie prawidłowego uszczelnienia.

Oprócz standardowych dławnic, istnieje szereg wariantów specjalistycznych. Dławnice z długim gwintem ułatwiają montaż w grubych ściankach. Dławnice z zewnętrzną sprężyną chronią kabel przed złamaniem w miejscu wprowadzenia przy częstym zginaniu. Dławnice EMC posiadają dodatkowe elementy kontaktujące (np. sprężynę stykową), które zapewniają ciągłość ekranu kabla, co jest kluczowe w ochronie przed zakłóceniami elektromagnetycznymi. Do zastosowań w strefach zagrożonych wybuchem (Ex) przeznaczone są specjalne, certyfikowane dławnice o wzmocnionej konstrukcji.