Aparatura elektryczna

Jakie urządzenia nazywamy aparaturą elektryczną?

Aparatura elektryczna to fundament każdej instalacji niskiego napięcia. To zbiór wyspecjalizowanych urządzeń, których zadaniem jest kontrola, zabezpieczanie, rozdział i pomiar energii elektrycznej. Bez niej nie sposób zapewnić bezpieczeństwa użytkowników, ochrony sprzętu ani stabilnej pracy systemu elektroenergetycznego. Urządzenia elektryczne wchodzące w skład kategorii aparatury elektrycznej to aparatura modułowa stosowana w rozdzielnicach, a także wyłączniki, styczniki, przekaźniki, rozłączniki, lamki sygnalizacyjne, transformatory, liczniki energii, zegary sterujące i inne. Odpowiedni dobór i montaż aparatury elektrycznej są kluczowe dla zapewnienia bezpieczeństwa użytkowników i ochrony instalacji przed uszkodzeniami. Aparatura elektryczna znajduje zastosowanie w różnych obszarach, od instalacji domowych, poprzez przemysł aż po infrastrukturę publiczną czy energetykę. 

Zabezpieczenia nadprądowe i różnicowoprądowe.

Wyłączniki nadprądowe, potocznie zwane esami, są najczęściej stosowanym zabezpieczeniem w instalacjach elektrycznych. Chronią obwody przed skutkami zwarć i przeciążeń, a ich charakterystyki (B, C, D) pozwalają dostosować reakcję zabezpieczenia do rodzaju odbiorników. Dostępne są w wersjach jedno-, dwu-, trój- i czterobiegunowych.

Wyłączniki różnicowoprądowe, znane jako różnicówki, reagują na pojawienie się prądu upływowego, zapewniając ochronę przeciwporażeniową. Coraz częściej spotykane są także wyłączniki różnicowo-nadprądowe (RCBO), które łączą dwie funkcje w jednym module.

Ochrona przepięciowa i koordynacja SPD.

Ograniczniki przepięć (SPD) zabezpieczają instalację elektryczną oraz podłączone urządzenia przed przepięciami spowodowanymi wyładowaniami atmosferycznymi i zakłóceniami łączeniowymi. Występują w trzech typach:

• Typ 1 (klasa B) – do ochrony przed udarami prądowymi pochodzącymi od bezpośrednich wyładowań atmosferycznych (np. przy wejściu instalacji do budynku),
• Typ 2 (klasa C) – do ochrony instalacji wewnętrznych przed przepięciami indukowanymi lub łączeniowymi,
• Typ 3 (klasa D) – do ochrony wrażliwych urządzeń końcowych, montowany możliwie blisko chronionego sprzętu.

Zaleca się stosowanie kaskadowego układu ochrony przepięciowej – od rozdzielni głównej po lokalne punkty odbioru. Ograniczniki są wyposażone w sygnalizację stanu a wiele z nich dodatkowo wyposażono w styk pomocniczy umożliwiający zdalne monitorowanie.

Sterowanie, sygnalizacja i automatyzacja – rozłączniki, styczniki, przekaźniki, lampki sygnalizacyjne.

Rozłączniki izolacyjne (izolatory) zapewniają bezpieczne odłączenie zasilania podczas prac konserwacyjnych. Przełączniki sieć – agregat gwarantują ciągłość zasilania w przypadku zaniku napięcia w sieci.

Styczniki to łączniki elektryczne służące do załączania i wyłączania obwodów elektrycznych, zwłaszcza w instalacjach o dużej mocy. Wyróżniamy styczniki modułowe, pomocnicze i mocy. Styczniki modułowe są przeznaczone do montażu w szafach sterowniczych i sterowania obwodami w instalacjach grzewczych, oświetleniowych czy wentylacyjnych. Styczniki pomocnicze, często spotykane w układach sterowania, regulują pracę innych urządzeń, takich jak silniki czy zawory. Styczniki mocy, z kolei, to łączniki o dużej wytrzymałości, stosowane w przemyśle do sterowania obciążeniami o dużej mocy. 

Styczniki i przekaźniki impulsowe (tzw. schodowe) służą do zautomatyzowanego sterowania urządzeniami elektrycznymi. Przekaźniki te znajdują zastosowanie m.in. w kontroli oświetlenia, wentylacji, ogrzewania oraz w układach logicznych. Modele wyposażone w dodatkowe styki i zabezpieczenia termiczne umożliwiają integrację z systemami automatyki przemysłowej.

Lamki sygnalizacyjne (modułowe, kontrolki faz, kontrolne, jednobarwne) to urządzenia, które wizualnie informują o stanie pracy lub obecności napięcia w obwodach elektrycznych. Służą do szybkiego identyfikowania różnych stanów, takich jak obecność napięcia, awarie, czy trwanie lub zanik procesów.

Pomiar i monitoring – licznik energii, mierniki, analizatory.

Nowoczesne instalacje wymagają nie tylko zabezpieczenia, ale również dokładnego pomiaru i nadzoru. Liczniki energii elektrycznej (jedno- i trójfazowe) z funkcją impulsową lub komunikacją Modbus umożliwiają rozliczenia zużycia energii i kontrolę kosztów.

Woltomierze, watomierze, mierniki częstotliwości i mierniki wielofunkcyjne (multimetry panelowe) pozwalają monitorować stan instalacji w czasie rzeczywistym – zarówno lokalnie, jak i zdalnie. Liczniki impulsów umożliwiają ewidencję sygnałów z maszyn, urządzeń lub systemów alarmowych.

Zegar sterujący i przekaźnik impulsowy – komfort i oszczędność.

Zegary sterujące (analogowe i cyfrowe) umożliwiają automatyczne załączanie i wyłączanie obwodów według zaprogramowanego harmonogramu – np. oświetlenia ogrodowego, reklam, pieców grzewczych. To nie tylko komfort, ale i realne oszczędności energii.

Przekaźniki impulsowe (bistabilne) pozwalają w prosty sposób sterować oświetleniem z wielu miejsc – bez konieczności tworzenia skomplikowanej instalacji krzyżowej.

Transformatory – charakterystyka urządzeń i zastosowanie.

Transformatory to kluczowe urządzenia elektrotechniczne służące do zmiany wartości napięcia i prądu przemiennego (AC) z jednego poziomu na inny, bez zmiany częstotliwości. Wykorzystują zjawisko indukcji elektromagnetycznej, zapewniając efektywny i bezpieczny przesył energii elektrycznej. Stosowane są zarówno w energetyce zawodowej, jak i w instalacjach przemysłowych, budynkach komercyjnych oraz systemach automatyki i elektroniki.

Klasyfikacja transformatorów:

• Energetyczne – do przesyłu i dystrybucji energii w sieciach niskiego, średniego i wysokiego napięcia.
• Pomiarowe – przekładniki prądowe i napięciowe do precyzyjnych pomiarów i zabezpieczeń.
• Separacyjne – do galwanicznego oddzielenia obwodów, zwiększając bezpieczeństwo użytkowania.
• Specjalne – m.in. spawalnicze, do urządzeń elektronicznych, sterownicze.

Podział według konstrukcji i parametrów:

• budowa: rdzeniowe i toroidalne – dobór zależny od wymagań instalacji.
• chłodzenie: olejowe (wysoka moc, lepsze odprowadzanie ciepła) oraz suchoizolacyjne (bezpieczne w pomieszczeniach).
• liczba faz: jednofazowe i trójfazowe – stosowane w zależności od rodzaju zasilania.

Akcesoria i elementy pomocnicze.

W naszej bazie produktowej znajdziesz również akcesoria i elementy takie jak:

• listwy zaciskowe (kostki elektryczne),
• osłony do podstaw bezpiecznikowych D,
• rezystory i transoptory (optoizolatory),
• moduły wzmacniające do styczników,
• mierniki częstotliwości i liczniki impulsów,
• akcesoria do zegarów i mierników.

To detale, które mają znaczenie – zarówno pod względem bezpieczeństwa, jak i trwałości instalacji.

Wszystkie aparaty elektryczne wyłączniki, przekaźniki, liczniki, ograniczniki przepięć, styczniki, zegary sterujące i inne komponenty montowane są w rozdzielniach i rozdzielnicach elektrycznych. Dobrze zaprojektowana rozdzielnia czy rozdzielnica zapewnia wygodę montażu, estetykę i bezpieczeństwo eksploatacji.

Zgodność z normami – bezpieczeństwo i pewność

Wszystkie urządzenia dostępne w ofercie spełniają wymogi norm:
PN-EN 60898, PN-EN 61008, PN-EN 60947, PN-EN 61643, co zapewnia zgodność z przepisami budowlanymi, energetycznymi i ubezpieczeniowymi. Produkty posiadają deklaracje zgodności CE, karty katalogowe oraz instrukcje instalacji.

• Wyłącznik nadprądowy 
• Przekaźnik przełączający 
• Stycznik AC
• Rozłącznik izolacyjny niskiego napięcia
• Akcesoria/części do aparatury niskonapięciowej
• Rozłącznik
• Wkładka bezpiecznikowa NH
• Wyłącznik różnicowoprądowy z członem nadprądowym
• Wkładka bezpiecznikowa cylindryczna
• Wyłącznik różnicowoprądowy
• Rozłącznik bezpiecznikowy
• Transformator jednofazowy
• Bezpiecznik HRC
• Lampka sygnalizacyjna, kompletna
• Stycznik instalacyjny
• Blok styków pomocniczych
• Szyna zbiorcza
• Przedłużenie przyłączy
• Stycznik pomocniczy, przekaźnik
• Szyna fazowa

Ciekawostki techniczne

Czy wiesz, że różnicówki typu B wykrywają zarówno prądy upływowe stałe, jak i przemienne, co sprawia, że są niezbędne w instalacjach z ładowarkami samochodów elektrycznych? Wybór właściwego wyłącznika różnicowoprądowego do ładowarki to kluczowa inwestycja w bezpieczeństwo. Typ B gwarantuje pełną ochronę w różnych warunkach, jednak jeśli Twoja ładowarka posiada certyfikowaną detekcję prądów DC, możliwe jest zastosowanie bardziej ekonomicznego typu A. Najważniejsze jest jednak, aby urządzenie spełniało obowiązujące normy i zostało prawidłowo zamontowane przez wykwalifikowanego specjalistę.

Nowoczesne styczniki mogą być sterowane cyfrowo za pomocą systemów BMS, a ich stan można monitorować z poziomu smartfona lub systemu SCADA, co znacznie ułatwia zarządzanie instalacją.

FAQ – Najczęściej zadawane pytania.

Czym różni się wyłącznik nadprądowy od różnicowoprądowego?

Wyłącznik nadprądowy (es) chroni obwód przed zwarciem i przeciążeniem. Wyłącznik różnicowoprądowy (różnicówka) wykrywa prąd upływu, chroniąc użytkownika przed porażeniem prądem.

Czy ogranicznik przepięć jest obowiązkowy?

Ogranicznik przepięć (SPD) nie jest zawsze obowiązkowy w każdej instalacji elektrycznej, ale w wielu przypadkach jego montaż jest zalecany lub wymagany przez normy lub przepisy prawa budowlanego i elektroenergetycznego.

3. Czy mogę sam wymienić bezpiecznik lub różnicówkę w rozdzielnicy?

Nie. Takie prace powinny być wykonywane przez osobę z aktualnymi uprawnieniami SEP. Samodzielna ingerencja grozi pożarem lub porażeniem prądem.

4. Jakie normy powinna spełniać aparatura w rozdzielnicy?

Wszystkie elementy powinny być zgodne z normami PN-EN, m.in. PN-EN 60898-1 (eski), PN-EN 61008-1 (różnicówki), PN-EN 61643 (ograniczniki przepięć). Zaleca się wybór produktów certyfikowanych.